Jak skutecznie sezonować drewno opałowe – Wszystko, co musisz wiedzieć

Dowiedz się, jak sezonować drewno opałowe, aby uzyskać najlepsze efekty grzewcze. Sprawdź, kiedy ścinać, jak suszyć i gdzie przechowywać drewno. Porady o gatunkach drewna, ich kaloryczności i skutecznym sezonowaniu!

Sezon na Drewno – Kiedy Ścinać, Aby Drewno Szybko Wyschło?

Natura hojnie wynagradza osoby, które z nią współpracują.

Roczny cykl rozwojowy drzew sprawia, że najlepiej je ścinać zimą lub wczesną wiosną, na długo przed pojawieniem się liści. W tym czasie drewno zawiera najmniej wilgoci, co sprawia, że suszenie przebiega szybciej. Najlepszym momentem na pozyskanie opału jest okres w okolicach Wielkanocy – wtedy można ciągnąć pnie po skorupie zamarzniętego śniegu.

Zimą drzewo otwiera pory, aby mróz nie wyrządził w nim szkód. Jeśli zetnie się je w tym momencie, pory pozostaną otwarte, co umożliwia lepsze schnięcie. Jednak zbyt gwałtowny i intensywny proces suszenia może spowodować ich zamknięcie, co zatrzymuje dalsze wysychanie. Aby ponownie otworzyć pory, konieczne byłoby moczenie drewna przez około dwa tygodnie.

Wiosną i latem w drzewach gromadzi się znacznie więcej wilgoci, co utrudnia ich obróbkę i wydłuża proces suszenia. Dlatego zima i wczesna wiosna to najlepszy czas na prace w lesie.

Jeśli jednak się spóźnisz lub nie możesz ruszyć do lasu przed początkiem lata, nie poddawaj się. Praktyka pokazuje, że nawet bardzo mokre drewno może szybciej wyschnąć, niż się często wydaje – zwłaszcza gdy zastosujesz metodę zwaną „suszeniem przez liście”.

Metoda ta polega na ścięciu drzewa i pozostawieniu go w lesie z gałęziami, liśćmi i koroną. Drzewo, mimo że ścięte, nie „rozumie” tego faktu – liście wciąż rosną, pobierając substancje odżywcze z pnia i wyciągając wilgoć. Co ciekawe, liście wyrastają nawet na drzewach ściętych zimą, jeszcze przed pojawieniem się pączków.

Dzięki tej metodzie w ciągu pierwszego tygodnia wilgotność drewna szybko spada – często z 50% do 35%. Po kilku kolejnych tygodniach, w zależności od sezonu i wielkości drzewa, liście więdną, a wilgotność pnia nadal się obniża.

Mimo to drewno nie jest jeszcze wystarczająco suche do spalania – zwykle osiąga około 30% wilgotności. Metoda ta stanowi jedynie przygotowanie do dalszego, tradycyjnego sezonowania.

Które Gatunki Drewna Palą się Najlepiej?

Do palenia w kotle lub piecu najlepiej nadają się gatunki liściaste, takie jak brzoza, dąb, buk, jesion czy grab. Warto pamiętać, że drewno najlepiej kupić z wyprzedzeniem, aby samodzielnie je wysezonować – nikt nie zrobi tego lepiej niż my sami!

Palenie mokrym drewnem jest bardzo nieekonomiczne i szkodliwe dla układu spalania. Zużywamy wtedy nawet o 70% więcej opału, co zwiększa koszty ogrzewania. Mokre drewno ma niemal dwukrotnie mniejszą kaloryczność, a jego spalanie powoduje zanieczyszczanie kotła i systemu kominowego sadzą oraz smołą.

Jakość Drewna – Klucz Do Efektywnego Spalania

Kryterium jakości drewna jest proste: drewno powinno być możliwie jak najbardziej suche. Wszelka wilgoć obniża efektywność spalania oraz ilość wydzielanego ciepła. W handlu minimalnym standardem jest wilgotność na poziomie 20% – taki opał można uznać za „suchy”.

Uzyskanie drewna o jeszcze niższej wilgotności nie stanowi problemu. Przy odpowiednim sezonowaniu można osiągnąć nawet 15%, pod warunkiem, że drzewo zostanie ścięte w odpowiednim czasie, a warunki suszenia będą sprzyjające. Jednak przy suszeniu na świeżym powietrzu rzadko udaje się zejść poniżej 12–14% wilgotności.

W surowym drewnie wilgoć może stanowić nawet połowę wagi – czasem więcej. Na przykład, ze średniej wielkości stosu musi odparować kilkaset litrów wody. Sąg brzozy obalonej zimą pozbywa się aż 700–800 litrów wody, zanim nadaje się na opał.

Są jednak dobre wiadomości: drewno schnie bardzo szybko, jeśli zostanie pocięte i połupane tuż po ścięciu. Schnięcie przyspieszają także odpowiednie pory roku i klimat. Często uważa się, że drewno opałowe wymaga roku lub dwóch lat sezonowania, ale to dotyczy materiału niepociętego, obalonego późną jesienią lub suszonego w nieodpowiednich warunkach. Fakty są takie, że drewno może być gotowe do palenia już po dwóch miesiącach, jeśli jest suszone wiosną przy dobrej cyrkulacji powietrza.

Dlatego nie zwlekaj i sięgnij po pilarkę, siekierę lub hydrauliczną łuparkę!

• Pierwsza wskazówka dobrego sezonowania: krótkie kawałki schną znacznie szybciej niż długie. Dzieje się tak, ponieważ para wodna uchodzi z końców polana od 10 do 15 razy szybciej niż przez jego boki.

• Druga wskazówka: kłody warto rozłupać, ponieważ kora zatrzymuje wilgoć – podobnie jak skórka na pomarańczy. Rozszczepienie kłody znacząco przyspiesza schnięcie.

Dodatkową zaletą połupanego drewna jest większa powierzchnia palenia, co przekłada się na bardziej efektywne spalanie. Na przykład, jeśli rozłupiesz 40-centymetrową kłodę o średnicy 15 cm na dwie części, odsłonisz 4,5 razy więcej powierzchni wolnej od kory. Po rozłupaniu jej na cztery części powierzchnia ta zwiększy się niemal ośmiokrotnie.

Przechowywanie Drewna Przed Włożeniem do Kotla

Aby uzyskać jak najlepsze efekty grzewcze i uniknąć problemów z niewłaściwym spalaniem, warto pamiętać o tym, by drewno, które zamierzamy używać w piecu lub kotle, przebywało w pobliżu kotła przez co najmniej 12 godzin przed jego spaleniem. Dzięki temu drewno zdąży się "osuszyć" z nadmiaru wilgoci, która może się w nim gromadzić podczas przechowywania.

Dzięki temu zapobiegamy sytuacji, w której wilgotne i zimne drewno trafi bezpośrednio do kotła, co mogłoby spowodować nieefektywne spalanie i większe zanieczyszczenie systemu kominowego.

Jak Suszyć Drewno?

Suszenie drewna to proces, który zaczyna się już jesienią, kiedy opady deszczu i wysoka wilgotność powietrza powodują, że drewno schnie równomiernie na całym przekroju. Choć nie jest to widoczne gołym okiem, prawidłowe suszenie oznacza, że drewno nie popęka, co często jest błędnie interpretowane jako oznaka wysuszenia.

Popękane drewno to wynik niewłaściwego suszenia, kiedy wilgoć odparowuje zbyt szybko, powodując rozwarstwienia na jego powierzchni. Dlatego najlepiej jest zacząć suszyć drewno jesienią, gdy proces zachodzi powoli i wilgoć schodzi równomiernie. Kluczem do sukcesu są otwarte pory drewna, stopniowo rosnąca temperatura i spadająca wilgotność, które pojawiają się wiosną i latem.

W okresie jesiennym i zimowym, aby zapobiec wchłanianiu wilgoci, drewno przechowywane w drewutni powinno być osłonięte przed deszczem i śniegiem. Zaleca się, aby w tym czasie w drewutniach montować opuszczane kotary, które skutecznie ochronią drewno przed nadmierną wilgocią, umożliwiając jego dalsze sezonowanie w sprzyjających warunkach.

Suche Drewno na Noc Świętojańską

Stara zasada mówi, że drewno powinno zostać obalone, połupane i ułożone w stosy przed Wielkanocą, aby wyschło do Świętego Jana, czyli w ciągu zaledwie dwóch miesięcy. Choć te kalendarzowe reguły mogą wydawać się staroświeckie, przyjrzenie się cyklowi wzrostu drzew oraz danym klimatycznym ujawnia, że przodkowie wiedzieli, co robią.

W okresie przed Wielkanocą drzewa mają już niewielką zawartość wilgoci, co oznacza, że będzie mniej wody do usunięcia. Dodatkowo, w tym czasie często występują przymrozki, co ułatwia łupanie drewna.

Kolejnym kluczowym aspektem jest zmiana wilgotności powietrza. W okolicach przesilenia letniego wilgotność powietrza gwałtownie rośnie (z 55% do 80%), a pojawiająca się rosa rano sygnalizuje pogorszenie pogody. W miesiącach wiosennych pada również mniej deszczu, co ma ogromny wpływ na proces parowania drewna – dlatego określenie „suszenie wiosenne” jest tak trafne.

Jeśli drewno zostanie ułożone wczesną wiosną w luźny sposób, jego wilgotność może spaść z 45% do 35% już w pierwsze dwa dni, a po tygodniu może osiągnąć 30%. Po miesiącu dobrego suszenia w naturalnych warunkach wilgotność może wynieść 22%, a po dwóch miesiącach – 15%. To właśnie w tych ramach czasowych drewno osiąga optymalną wilgotność, zgodnie z tradycyjnymi wskazówkami.

Dłuższe suszenie nie przynosi większych korzyści, dlatego po osiągnięciu odpowiedniej wilgotności drewno można przenieść do piwnicy lub drewutni. Kiedy drewno osiągnie stan powietrzno-suchy, jego wilgotność będzie się zmieniać w zależności od wilgotności powietrza, ale zawsze będzie niższa niż wilgotność powietrza, a zmiany będą postępować powoli.

Przy wilgotności powietrza 60% i temperaturze 20°C drewno osiągnie wilgotność na poziomie 12,5%. Długotrwała plucha może spowodować wzrost wilgotności do około 20%. Jedynym wyjątkiem jest olsza, która może osiągnąć wilgotność na poziomie 8%, kiedy suszy się na zewnątrz.

Jak Składować Drewno?

Szczapy drewna nie powinny leżeć bezpośrednio na ziemi, aby uniknąć wchłaniania wilgoci z gruntu. Najlepiej jest ułożyć je na legarach lub paletach, co zapewnia izolację od podłoża oraz dobrą cyrkulację powietrza.

Wilgotne drewno nie powinno być przechowywane w zamkniętych, nieprzewiewnych pomieszczeniach, takich jak piwnice, ponieważ może to prowadzić do zaparzenia lub pleśnienia. Optymalnym rozwiązaniem jest składowanie drewna w przewiewnym, nasłonecznionym miejscu, z dala od zarośli. Ważne jest, aby między poszczególnymi rzędami drewna pozostawić przestrzenie (około 10 cm) dla swobodnej cyrkulacji powietrza.

Pierwszą warstwę drewna warto ułożyć korą do dołu, a kolejne – korą do góry. Taki sposób składowania drewna pomaga w zapobieganiu wchłanianiu wilgoci, która gromadzi się na powierzchni drewna. Kora stanowi naturalną barierę przed wilgocią (lód, rosa) i zapobiega ponownemu przemoczeniu drewna w chłodniejszych miesiącach.

Optymalnym rozwiązaniem jest układanie drewna w czterech rzędach, szerokich na 180 cm i wysokich na 2–2,5 m. Choć wysokość stosu nie jest kluczowa, należy pamiętać o bezpieczeństwie i unikać układania zbyt wysokich stosów.

Na zimę, szczególnie w przypadku opadów śniegu, warto zabezpieczyć drewno pokryciem, które nie przepuszcza śniegu, ale pozwala na cyrkulację powietrza. Oczywiście, jeśli posiadamy drewutnię w miejscu, gdzie śnieg nie dociera, ten krok może nie być konieczny.

Drewutnia

Pomieszczenie przeznaczone do składowania drewna powinno być zadaszone i usytuowane w taki sposób, aby drewno miało odpowiedni przewiew i docierały do niego promienie słoneczne. Ważne jest, aby nie zabudować drewutni ze wszystkich stron, ponieważ dostęp powietrza jest kluczowy dla prawidłowego schnięcia drewna. Ponadto drewno powinno być odizolowane od ziemi, aby zapobiec wchłanianiu wilgoci z gruntu.

Zalecane wymiary drewutni to:

• Głębokość: maksymalnie 180 cm (cztery rzędy drewna),

• Szerokość: 2,5 m,

• Wysokość: bezpieczna do załadunku, około 2–2,20 m.

Tego typu drewutnia ma pojemność około 10 m³. Najrozsądniejszym rozwiązaniem jest postawienie dwóch drewutni, aby mieć zapas drewna na kolejną zimę i zapewnić odpowiednią przestrzeń do sezonowania drewna przez cały rok.