Cena energii z węgla a koszty zielonej energii

Koszt produkcji energii z węgla kamiennego w Polsce a odnawialne źródła energii. Sprawdź porównanie kosztów wytwarzania energii elektrycznej w kraju i za granicą.

Mity o taniej energii z wiatru a realne koszty produkcji

W przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się grafiki i wpisy sugerujące, że w 2025 roku energia z wiatru jest „dwa razy tańsza” niż ta wytwarzana z węgla. Podaje się liczby w stylu 740 zł/MWh z węgla i 270–340 zł/MWh z wiatru (po rzekomym uwzględnieniu kosztów integracji z systemem).

Brzmi pięknie, ale problem polega na tym, że takie wyliczenia są całkowicie oderwane od realiów produkcji energii elektrycznej w Polsce. Czas więc przyjrzeć się faktom i obalić te mity.

Koszty produkcji energii z różnych źródeł – od czego zależą? 

Najczęściej przywoływanym wskaźnikiem jest LCOE (Levelized Cost of Energy) – czyli uśredniony koszt wytworzenia energii z danego źródła w całym cyklu życia elektrowni. Tym wskaźnikiem posługują się zwolennicy źródeł OZE.

Problem w tym, że LCOE nie uwzględnia kluczowych elementów:

• kosztów stabilizacji sieci,

• utrzymywania rezerw mocy w elektrowniach konwencjonalnych,

• rozbudowy sieci przesyłowych i magazynów energii,

• strat wynikających z nadprodukcji i konieczności wyłączania turbin.

• uprawnień do emisji CO₂, które znacząco podbijają koszty wytwarzania w Europie.

Innymi słowy: LCOE mówi tylko, ile kosztuje sama produkcja energii, a nie ile kosztuje jej dostarczenie wtedy, gdy naprawdę jest potrzebna.

Wiatraki nie działają wtedy, kiedy trzeba

Podstawowym problemem energii wiatrowej jest jej niestabilność. Produkcja zależy od pogody i może spaść nawet o 80–90% w ciągu kilku godzin.

W praktyce oznacza to, że elektrownie węglowe lub gazowe muszą cały czas pracować w tle jako rezerwa, generując dodatkowe koszty wytworzenia. To tak, jakby kupić samochód elektryczny, ale na wszelki wypadek trzymać w garażu drugi – spalinowy, bo pierwszy nie zawsze działa.

Ukryte koszty energii odnawialnej

Oto, czego zwykle nie podają zwolennicy OZE:

• Koszty bilansowania i rezerw – konieczność utrzymywania mocy konwencjonalnych.

• Rozbudowa i modernizacja sieci – wiatraki budowane są z dala od miast i przemysłu.

• Magazyny energii – technologie magazynowania są wciąż bardzo drogie.

• Koszty nadprodukcji i eksportu – w Niemczech czy Danii zdarza się, że nadwyżki prądu oddawane są innym krajom za darmo, a czasem jeszcze dopłaca się, żeby ktoś je odebrał.

Koszt wytworzenia 1 kWh energii elektrycznej – z węgla i gazu

Dane z rynku pokazują, że w Polsce koszt produkcji energii elektrycznej z paliw kopalnych jest znacznie niższy, niż sugerują propagandowe grafiki. W 2023 i 2024 roku średnie wartości wynosiły:

• z węgla kamiennego – ok. 441,5 zł/MWh (~0,44 zł/kWh),

• z gazu – ok. 443,6 zł/MWh (~0,44 zł/kWh)

(źródło: IRENA, dane za 2024 r.).

Inne opracowania, uwzględniające dodatkowe opłaty systemowe i emisji CO2, podają wartości:

• 861,7 zł/MWh z węgla (~0,86 zł/kWh),

• 697,9 zł/MWh z gazu (~0,70 zł/kWh)

(źródło: Farmer.pl).

➡️ Różnice wynikają z tego, czy w kosztach ujęto wyłącznie samą produkcję, czy także podatki, uprawnienia do emisji i dodatkowe koszty systemowe.

Warto też dodać, że przy obecnych cenach węgla w Polsce, nawet po uwzględnieniu kosztów emisji CO₂, węgiel wciąż pozostaje konkurencyjnym paliwem w stosunku do importowanego gazu.

Niemcy i Dania – najwięcej OZE, najwyższe ceny

Zwolennicy energetyki wiatrowej chętnie podają przykład Niemiec (ponad 40% udziału źródeł OZE w miksie). Problem w tym, że Niemcy mają jedne z najwyższych cen energii elektrycznej w Europie – średnio ok. 0,55–0,60 €/kWh dla gospodarstw domowych.

Podobnie Dania – lider w produkcji energii wiatrowej – gdzie ceny energii należą do najwyższych na świecie.

Dlaczego? Bo niska cena chwilowej produkcji z OZE nie przekłada się na niskie rachunki. Do rachunków odbiorców doliczane są koszty stabilizacji systemu, sieci, subsydiów i rezerw.

Dlaczego Polska wciąż potrzebuje węgla i gazu?

Energia z wiatru czy słońca może być uzupełnieniem miksu energetycznego, ale nie zapewnia stabilnych dostaw na skalę krajową.

Tylko źródła dyspozycyjne – elektrownie węglowe, gazowe czy jądrowe – gwarantują ciągłość zasilania. Bez nich system elektroenergetyczny nie jest w stanie działać w sposób bezpieczny.

Manipulacja kosztami wytworzenia to propaganda, nie ekonomia

Hasła w stylu „energia z wiatru jest dwa razy tańsza niż z węgla” to manipulacja. Pomija się w nich:

• realne koszty systemowe,

• konieczność utrzymywania rezerw węglowych i gazowych,

• koszty wytwarzania energii elektrycznej w pełnym ujęciu,

• wpływ emisji CO2 na rachunki końcowe.

W rzeczywistości, gdy uwzględni się wszystkie elementy, energia z OZE wcale nie jest tańsza – a często droższa.

Podsumowanie

Energia odnawialna może wspierać transformację energetyczną, ale nie można udawać, że jest „dwa razy tańsza” od węgla. Takie uproszczenia to propaganda, a nie rzetelna analiza.

Fakty są jasne:

• produkcja energii elektrycznej z węgla i gazu w Polsce kosztuje średnio 0,44–0,86 zł/kWh (441–861 zł za 1 MWh),

• koszty energii z wiatru rosną, gdy uwzględni się bilansowanie, sieci, magazyny i subsydia,

• kraje o największym udziale OZE mają jedne z najwyższych cen energii elektycznej w Europie.

Transformacja energetyczna musi opierać się na faktach, a nie hasłach marketingowych. Bez stabilnych źródeł dyspozycyjnych – węgla, gazu i w przyszłości atomu – system energetyczny nie utrzyma się w równowadze.